TEMEL MIKNATIS DENEYLERİ
Bilindiği üzere mıknatısların çekme ve itme özellikleri bulunmaktadır. Bu hassalardan istifade ile herkesin yapabileceği temel ve çok mıknatıslı deneyler aşağıdadır.
a. TEKLİ MIKNATIS DENEYLERİ
1. Bir kap durgun suda yüzdürülen mıknatıs manyetik kuzey-güney istikametinde sabit kalır. (Pusulanın temel çalışma prensibi)
2. Bir düzlem üzerinde aynı kutupları karşı karşıya getirilen iki mıknatıs; birbirini iter.
3. Bir düzlem üzerinde farklı kutupları karşı karşıya getirilen iki mıknatıs; birbirini çeker.
4. Birbirine yakın havaya atılan iki mıknatıs farklı kutup çekimiyle birbirine yapışır.
5. Ortasına mil takılmış döner bir mıknatısa, aynı kutuplu başka bir mıknatıs kutup veya mil istikametinde yaklaştırılırsa, milli mıknatıs 180o döner.
6. Ortasına mil takılmış, çapına kutuplu (Diamag), aralarında 90 derece açıyla aşağıdaki şekilde monte edilmiş iki mıknatıstan biri manyetik alanı değişecek şekilde çevrilirse diğeri süratle 180 derece döner. (Aynı kutuplarda manyetik alan sıkışması)
7. Piston hareketi : Aşağıdaki şeklin sağındaki kol çevrildiğinde iki silindir içindeki mıknatıslar piston hareketi yaparlar. (Kranksız krank hareketi)
a. ÇOKLU MIKNATIS DENEYLERİ
1. Manyetik Rampa Usulü: Bu usulde mıknatıslar zayıftan güçlüye doğru kutupları aynı yöne gelecek şekilde bir hat boyunca dizilir. Buna manyetik rampa denir. Şekil aşağıdadır.
Şekildeki sol uçtan bırakılan demir bir bilye veya ayrı kutuplu bir mıknatıs süratle sağ uca hareketlenir ve şekilde gösterilen noktada sabit kalır. Şayet aynı kutuplu mıknatıs sağ taraftan yerleştirilecek olursa, sol uca süratle hareketlenir ve hatta dışarı çıkar.
Manyetik rampa döner bir volana aşağıda görülen şekilde monte edilirse;
Yukarıdan yaklaştırılacak aynı kutuplu mıknatısın (Güç mıknatısı) itmesiyle volan sağa doğru döner. Bu dönüş güç mıknatısının sabit tutulması halinde rampanın en güçlü manyetik alanında durur. Güç mıknatısının hareket durmadan yukarıya, takiben aşağıya hareket ettirilmesiyle dönüş hareketi devamlılık kazanır. Aynı prensiple değişik rampa dizilimleri yapılabilir.
2. V Gate Usulü: Bu usulde mıknatıslar V şeklinde aynı kutupları üste gelecek şekilde düz bir zeminde dizilirler. Dizilim şekli aşağıdadır. Bir hat N diğer hat S olarak da dizilebilirler. Bu durumda güç mıknatısının kutupları değişir.
Bu sistem 4 tekerlekli bir oyuncak araba ile test edilebilir. Araba içine güç mıknatısı şekildeki esaslara uygun olarak sabitlenir. V şeklinde mıknatıs dizili zemin üzerine bırakıldığında araba ok yönünde hareket eder. Güç mıknatısının kutupları ters çevrilince arabanın gidiş yönü aksi istikamete döner.
V Gate usulü dizilim silindirik bir döner sisteme aşağıdaki gibi monte edilirse, üstten yaklaştırılacak bir güç mıknatısı vasıtasıyla 360 derece civarında dönüş yapar ve yüksek manyetik alanda durur. Yüksek manyetik alan güç mıknatısının yukarı aşağı hareketiyle atlatılırsa dönüş sürer. Bu usulde ve bu usulden türeme pek çok modeli internet ortamında bulmak mümkündür. Aralarında patentli modeller de bulunmaktadır.
3. BS (Back Slash) Gate Usulü: Bu usulde mıknatıslar / şeklinde aynı kutupları üste gelecek şekilde silindir bir zemine dizilir. Mıknatıs yerine vida, civi gibi ferromanyetik malzemeler de kullanılabilir. Güç mıknatısı şekilde görüldüğü gibi yaklaştırıldığında çok yavaş bir şekilde döndüğü ve sistemin veriminin çok düşük olduğu görülmektedir.
4. S (Spiral) Gate Usulü: Bu usulde mıknatısların düz bir zemin ile silindirik zeminde dizilişleri farklı olup, örnekleri aşağıdaki gibidir. Güç mıknatısı ile dönüş yönleri sarı okla belirtilmiştir. Bu usulde de diğer usullerde olduğu gibi yüksek manyetik alanda dönüş hareketi durmaktadır. Güç mıknatısının tek yönlü etkisiyle 360 dereceye yakın dönüş elde edilebilmektedir.
